ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมจีน

ลิ่วอี้ (六艺 หรือ 六藝) คือ ศิลป์วิทยาการพื้นฐานหกประการที่ราชสำนักโจวกำหนดให้บัณฑิตทุกคนต้องเรียนรู้

ในประวัติศาสตร์จีนมีบุรุษเรืองนามหลายคนที่ได้รับการกล่าวขานว่าเป็นข้าราชการผู้ซื่อสัตย์ จงรักภักดี มีความรู้ความสามารถ และถวายงานอย่างรู้ใจจนกลายเป็นขุนนางคนโปรดขององค์จักรพรรดิ หนึ่งในนั้นคือ ตงฟางซั่ว (東方朔ประมาณ 154 - 93 ปีก่อนคริสต์ศักราช) ขุนนางผู้ขึ้นชื่อว่าเป็น ‘บุคคลสุดพิสดารในประวัติศาสตร์จีน’

大孙 คนไทยออกเสียงตามสำเนียงแต้จิ๋วว่า “ตั้วซุน” หรือ “ตั่วซุน” ดังที่ปรากฏในละครโทรทัศน์เรื่อง “เลือดข้นคนจาง” ถ้าอยูในบริบทของ宗族制度 (ระบบตระกูลแซ่ของจีน) ไม่ได้หมายถึงหลานคนโตซึ่งอายุมากที่สุด แต่หมายถึงหลานคนโตในระบบการสืบสกุล คือ 嫡孙 (แต้จิ๋วอ่านเต็กซุน จีนกลางอ่านตี๋ซุน) ฉะนั้นควรแปลว่า หลานผู้สืบสกุล

      จวงจื่อ (莊子 ประมาณ 369-286 ปีก่อนคริสต์ศักราช)  คือนักปรัชญาคนสำคัญแห่งลัทธิเต๋าของจีนยุคโบราณอันเป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวาง ในยุคนั้นยังมีนักปรัชญาร่วมสมัยอีกท่านนามว่า ฮุ่ยจื่อ (惠子 ประมาณ 370 - 310 ปีก่อนคริสต์ศักราช) เป็นสหายของจวงจื่อแต่กลับไม่ได้เป็นที่รู้จักกันมาก หลายคนอาจเคยทราบเรื่องฮุ่ยจื่อบ้างผ่านการอ่านนิทานปรัชญาของจวงจื่อ

ในสังคมจีนยุคโบราณ นักวิชาการไม่เพียงบันทึกเรื่องราวของจักรพรรดิ นักปราชญ์ แม่ทัพ ขุนศึกแล้ว ยังมี การบันทึกชีวประวัติของนักฆ่าไว้ในหนังสือบันทึกประวัติศาสตร์ด้วย

  เยียนเจาหวาง (燕昭王 335-279 ปีก่อนคริสต์ศักราช) พระนามเดิม จีจื๋อ (姬職) ชาวเมืองจี้ (薊城 เมืองหลวงของรัฐเยียน ปัจจุบันอยู่ในพื้นที่ตะวันตกเฉียงใต้ของมหานครปักกิ่ง) เป็นกษัตริย์องค์ที่ 39 แห่งรัฐเยียนใน ยุคจ้านกว๋อ (戰國 475 - 221 ปีก่อนคริสต์ศักราช) 

แม้ว่าแผนลอบสังหาร จิ๋นซีฮ่องเต้ จะคว้าน้ำเหลว แต่ชื่อของ จิงเคอ (荊軻) หรือ ฉิ้งเคอ หนึ่งในมือสังหารยุคจีนโบราณก็ยังคงถูกกล่าวขานในหนังสือเรียนและตำราจีนหลายเล่ม เรียกได้ว่าเป็น ‘นักฆ่าผู้โด่งดังแห่งยุค’

มื่อกล่าวถึงเทพแห่งอายุยืนของลัทธิเต๋าที่คนไทยรู้จักก็จะนึกถึงเทพซิ่วในกลุ่มฮก ลก ซิ่ว โดยมากมักเป็นเทพฝ่ายชาย แต่ฝ่ายหญิงก็มีเทพแห่งอายุยืนเหมือนกัน เทพองค์นั้นก็คือ หมากู (麻姑)

‘ฮก ลก ซิ่ว’ (福祿壽) เชื่อกันว่าเทพทั้งสามสามารถบันดาลความสุข ความโชคดี ความเจริญรุ่งเรืองในหน้าที่การงาน ความมีอายุยืน และสุขภาพสมบูรณ์แข็งแรงให้แก่มนุษย์

วิทยาลัยจี้เซี่ย (稷下學宮) เป็นสถาบันการศึกษาระดับสูงที่ก่อตั้งโดยรัฐฉี (齊) ในสมัยชุนชิวจั้นกั๋ว (春秋戰國770-221 ปีก่อนคริสต์ศักราช) ริเริ่มโดยฉีหวนกง (齊桓公400-357 ปีก่อนคริสต์ศักราช) ก่อตั้งขึ้นเพื่อระดมผู้มีปัญญาทั่วแผ่นดินมาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นหรือศึกษาวิพากษ์ปัญหาต่างๆ แสวงหาหลักวิชาการที่ช่วยให้สังคมและบ้านเมืองพัฒนาสู่ความรุ่งเรือง